Lexus ve Zeytin Agaci-Kuresellesmenin Gelecegi

Thomas Friedman

"Ben, dunyaya iliskin bes benzin istasyonu teorisine inaniyorum. Evet.

Bugunku dunya ekonomilerinin bes temel benzin istasyonu cesidine indirgenebilecegi kanisindayim.

Birincisi Japon benzin istasyonudur. Benzinin galonu 5 dolardir. Bir omurluk is anlasmalari imzalamis, uniformali ve beyaz eldivenli dort adam size hizmet eder. ', 'Benzininizi doldururlar. Yaginizi degistirirler. Caminizi siler ve siz huzur icinde oradan ayrilirken, dostca bir gulumseme ile arkanizdan el sallarlar.

Ikincisi Amerikan benzin istasyonudur. Benzinin galonu sadece 1 dolardir, ama benzini kendiniz doldurursunuz. Caminizi kendiniz silersiniz. Lastiklerinize kendiniz hava basarsiniz. Sonra koseyi dondugunuzde, dort evsiz insan jant kapaklarinizi calmaya calisir.

Ucuncusu Bati Avrupa benzin istasyonudur. Benzinin galonu orada da 5 dolardir. Istasyonda tek bir gorevli vardir. Lutfeder gibi benzininizi doldurur ve asik suratla yaginizi degistirir, sendika sozlesmesinin onu sadece benzin doldurmak ve yag degistirmekle yukumlu kildigini size her an hatirlatarak camlari silmez. Haftada sadece 32 saat calisir, her gun 90 dakika yemek molasi verir ve bu sure icinde benzin istasyonu kapali kalir. Ayrica her yaz Guney Fransa''da 6 hafta tatil yapar. Devletin issizlik sigortasi son islerinden daha cok para verdigi icin 10 yildir calismamis iki erkek kardesi ve amcasi, sokagin karsi tarafinda bowling oynamaktadir.

Dorduncusu gelismekte olan ulke benzin istasyonudur. Burada 15 kisi calisir ve hepsi de birbirinin kuzenidir. Iceri girdiginizde kimse sizinle ilgilenmez, cunku herkes birbirine laf yetistirmekle mesguldur. Devlet benzini subvanse ettigi icin benzinin galonu sadece 35 senttir, ama 6 pompadan sadece biri calismaktadir. Digerleri bozulmustur ve Avrupa''dan gelecek yedek parcalari beklemektedir. Istasyon hayli kirik dokuktur, cunku sahibi Zurih''te yasamakta ve butun kazancini ulke disina cikarmaktadir. Istasyon sahibi, iscilerin yarisinin geceleri tamirhanede uyudugundan ve araba yikama yerini dus olarak kullandigindan habersizdir.

Gelismekte olan ulke istasyonunda musterilerin cogu ya son model Mercedes ya da uyduruk bir motosiklet kullanir ama burasi her zaman doludur, cunku bisiklet lastiklerine hava basmak icin insanlar akin akin gelmektedir.

Son olarak, Rusya benzin istasyonu gelir. Burada benzinin galonu sadece 50 senttir, ama hic benzin yoktur, cunku burada calisan dort isci butun benzini karaborsada galonu 5 dolara satmistir. Benzin istasyonunda gorevli olan 4 adamdan sadece biri oradadir. Diger ucu yer alti ekonomisinde baska isler tutmustur ve sadece haftada bir kez haftaliklarini almak icin ugrarlar.